انسلادوس مقصد بعدی اروپا؛ مأموریت بلندپروازانه برای کشف آثار حیات در قمر یخی زحل

آژانس فضایی اروپا (ESA) در اقدامی مهم، چراغ سبز نهایی را برای طراحی و اجرای مأموریتی بلندپروازانه به سوی انسلادوس، قمر یخی زحل، صادر کرد. این مأموریت که شامل مدارگرد و سطح‌نشین خواهد بود، با هدف جست‌وجوی مستقیم نشانه‌های حیات در اقیانوس زیرسطحی این دنیای شگفت‌انگیز، رسماً وارد فاز اجرایی شده است.

به‌گزارش آی‌اف‌ال‌ساینس، این تصمیم در چارچوب استراتژی «وُیِج ۲۰۵۰» و در آستانه نشست «شورای وزیران آژانس فضایی اروپا» در سال ۲۰۲۵ اتخاذ شده است. انسلادوس با وجود اندازه‌ی کوچکش، به دلیل وجود اقیانوسی از آب مایع در زیر پوسته یخی و آب‌فشان‌های طبیعی که آب اقیانوس را به فضا پرتاب می‌کنند، بهترین نامزد برای یافتن حیات فرازمینی در منظومه شمسی به شمار می‌رود.

طرح آژانس فضایی اروپا شامل مأموریتی دوگانه است که طی دو پرتاب جداگانه به فضا فرستاده و در مدار سرهم‌بندی می‌شود. بخش هیجان‌انگیز ماجرا، سطح‌نشینی است که در منطقه‌ی قطب جنوب انسلادوس، موسوم به «نوارهای ببر»، فرود خواهد آمد؛ دقیقاً همان جایی که آبفشان‌ها از شکاف‌های سطح یخی به بیرون فوران می‌کنند. این پدیده فرصتی بی‌نظیر فراهم می‌کند تا محتویات اقیانوس زیرسطحی بدون نیاز به حفاری‌های چند کیلومتری، به‌طور مستقیم نمونه‌برداری و تحلیل شود.

البته برنامه‌ی آژانس فضایی اروپا کوتاه‌مدت نیست. با توجه به پیکربندی مداری و نیاز سطح‌نشین به نور خورشید، بهترین زمان برای رسیدن به سطح انسلادوس سال ۲۰۵۲ خواهد بود. به همین دلیل، پرتاب فضاپیماها برای دهه ۲۰۴۰ برنامه‌ریزی شده است، اما فرآیندهای پیچیده طراحی و برنامه‌ریزی باید از هم‌اکنون آغاز شود تا تأیید نهایی مأموریت تا سال ۲۰۳۴ انجام گیرد.

اگرچه مأموریت انسلادوس گل سرسبد برنامه‌های آینده‌ی آژانس فضایی اروپا است، تنها پروژه‌ی این آژانس نیست. مریخ‌نورد روزالیند فرانکلین نیز قرار است پس از تأخیرهای متعدد، در پاییز ۲۰۲۸ پرتاب شود و با حفاری تا عمق دو متری سطح مریخ، به دنبال نشانه‌های زیستی باستانی بگردد.

الکساندر گرست، فضانورد آژانس فضایی اروپا، می‌گوید: «ما یک مریخ‌نورد به مریخ می‌فرستیم که دو متر در سطح آن حفاری می‌کند؛ شاید بتوانیم بفهمیم آیا ردهایی از حیات وجود دارد یا نه. خیلی از ما شب‌ها به آسمان نگاه کرده‌ایم و با خود فکر کرده‌ایم: آیا تنها هستیم؟ شاید بالاخره پاسخش را پیدا کنیم.»

افزون بر این، ناوگان کاوشگران آژانس فضایی اروپا با تلسکوپ‌های فضایی جدیدی برای شکار سیارات فراخورشیدی مانند پلاتو در سال ۲۰۲۶ و آریل در سال ۲۰۲۹ تقویت خواهد شد. همچنین کاوشگر انویژن در اوایل دهه ۲۰۳۰ به سمت ناهید می‌رود و رصدخانه امواج گرانشی لیزا در اواسط همان دهه، پنجره‌ای جدید به روی پدیده‌هایی مانند برخورد سیاه‌چاله‌های ابرپرجرم خواهد گشود.

یوسف آشباخر، مدیرکل آژانس فضایی اروپا، با اشاره به افزایش ۱۰ درصدی بودجه علمی این آژانس، تأکید کرد که منابع مالی صرف «مأموریت‌های خارق‌العاده‌ای می‌شود که جهان آن‌ها را رصد کند». با این برنامه‌های جسورانه، به نظر می‌رسد بشر در دهه‌های آینده بیش از هر زمان دیگری به پاسخ یکی از بنیادی‌ترین پرسش‌های خود نزدیک خواهد شد.