کاهش ۹۰ تا ۱۰۰ درصدی بارش در ‍۱۹ استان؛ ۱۶ سد مهم کشور کمتر از ۱۰ درصد آب دارند

بر اساس جدیدترین گزارش رسمی از وضعیت منابع آبی کشور تا ۲۴ آبان‌ماه سال آبی ۱۴۰۴ تا ۱۴۰۵، ایران با یکی از شدیدترین دوره‌های خشکسالی سال‌های اخیر مواجه شده است. طبق گزارش ایسنا، داده‌ها نشان می‌دهد که ۱۶ سد مهم کشور کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت آب دارند و ۲۰ استان نیز در این دوره هیچ میزان بارش ثبت‌شده‌ای نداشته‌اند. این وضعیت نشان می‌دهد که تأمین آب در ماه‌های آتی با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد شد.

از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهرماه) تا ۲۴ آبان، میزان ورودی مخازن سدهای کشور تنها ۱.۷۰ میلیارد مترمکعب بوده است؛ رقمی که در مقایسه با سال گذشته با ورودی ۲.۸۲ میلیارد مترمکعب، کاهش ۴۰ درصدی را ثبت کرده است. در همین حال، خروجی سدها نیز با ۲۶ درصد کاهش نسبت به سال گذشته به ۳.۴۰ میلیارد مترمکعب رسیده است. این کاهش ورودی و خروجی در کنار خشکسالی، به افت قابل توجه حجم ذخیره مخازن منجر شده است.

حجم آب موجود مخازن سدها در حال حاضر ۱۶.۹۵ میلیارد مترمکعب برآورد شده، در حالی که این رقم در مدت مشابه سال قبل ۲۲.۷۵ میلیارد مترمکعب بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که حجم ذخیره آب سدها ۲۶ درصد کمتر شده و در نتیجه، میزان پرشدگی سدهای کشور به ۳۳ درصد رسیده است. این کاهش قابل توجه، زنگ خطری جدی برای مدیریت آب شرب، کشاورزی و صنعت در سراسر کشور محسوب می‌شود.

در میان سدهای مهم کشور، ۱۶ سد کمتر از ۱۰ درصد پرشدگی دارند که این وضعیت به‌ویژه در برخی استان‌ها بسیار نگران‌کننده است. سدهای لار، امیرکبیر و لتیان–ماملو در استان تهران در شرایط کم‌سابقه‌ای از کاهش ذخایر قرار گرفته‌اند. سدهای دوستی و طرق در خراسان رضوی نیز با کاهش چشمگیر ظرفیت روبه‌رو هستند.

سد پانزده خرداد در حوضه قمرود و سد لومان در آذربایجان غربی نیز وضعیت مشابهی دارند. در جنوب کشور، سدهای استقلال و شمیل و نیان در استان هرمزگان با وضعیت بحرانی زیر ۱۰ درصد پرشدگی مواجه‌اند. سد سفیدرود در استان گیلان و سد نهم در استان زنجان نیز در شرایط مشابه قرار دارند.

شرایط در استان کرمان نیز حاد است؛ سد نسا و سد تنگوئه سیرجان تنها حدود هشت درصد ظرفیت آب دارند. همچنین سد رودبال داراب در استان فارس کمتر از ۱۰ درصد آب ذخیره کرده است.

کاهش بارش‌ها نیز در تشدید بحران نقش اساسی داشته است. بررسی بارش تجمعی در ۲۰ استان کشور نشان می‌دهد که میزان بارندگی در این مناطق صفر بوده یا ثبت نشده است.

در مجموع ۱۹ استان نسبت به سال گذشته کاهش ۱۰۰ درصدی بارش داشته‌اند، به این معنی که هیچ بارش مؤثری رخ نداده یا میزان آن بسیار ناچیز بوده است. مقایسه بارش‌ها با میانگین ۵۷ ساله نیز نشان می‌دهد که اکثر استان‌ها کاهش ۹۰ تا ۱۰۰ درصدی بارندگی را تجربه کرده‌اند. تنها استان‌های شمالی شامل گیلان، مازندران و گلستان بارش بیشتری داشته‌اند، هرچند همین استان‌ها نیز با کاهش چشمگیر نسبت به سال گذشته مواجه هستند.

میزان بارش در گیلان ۱۱۱.۹ میلی‌متر ثبت شده که نسبت به سال گذشته ۷۶ درصد کاهش یافته است. مازندران با ۵۸.۷ میلی‌متر بارش، کاهش ۵۶ درصدی، و گلستان با ۷۴.۲ میلی‌متر بارش، کاهش ۸۲ درصدی را تجربه کرده‌اند. متوسط بارش تجمعی کل کشور تنها ۲.۴ میلی‌متر بوده که نسبت به سال قبل ۸۵ درصد و نسبت به میانگین درازمدت ۷۴ درصد کاهش یافته است.

بررسی ذخیره آب سدهای مهم کشور نیز نشان‌دهنده کاهش‌های فاجعه‌بار در برخی از آن‌هاست. سد نمرود در سمنان، سد شمیل و نیان در هرمزگان و سد سرخی در همین استان نسبت به سال گذشته کاهش ۱۰۰ درصدی ذخیره را تجربه کرده‌اند. در استان تهران، سد لتیان با ۴۳ درصد کاهش و سد طالقان با ۴۱ درصد کاهش در وضعیت بسیار نامطلوب قرار دارند. سد دوستی در خراسان رضوی نیز کاهش ۵۲ درصدی ذخیره داشته و سد تنگوئیه زرند در یزد با کاهش ۵۱ درصدی روبه‌رو است.

شرایط در استان خوزستان نیز بحرانی است؛ سد کرخه ۶۲ درصد، سد جره ۹۲ درصد و سد مارون ۷۹ درصد کاهش ذخیره داشته‌اند. در استان کهگیلویه و بویراحمد نیز سد شاه قاسم کاهش ۸۳ درصدی را ثبت کرده است. تنها چند سد مانند چمشیر در کهگیلویه و بویراحمد و بالارود در خوزستان افزایش یا کاهش بسیار جزئی را ثبت کرده‌اند، اما این موارد استثنایی نمی‌تواند تصویر کلی بحران آب را تغییر دهد.